Prof.Dr.Ortaylı;'Fatih Sultan Mehmet’i onlar zehirledi...'

Prof. Dr. İlber ortaylı, Fatih Sultan Kehmet’in ölümüne dair en çok merak edilen soruyu açıkça yanıtladı: “Zehirlediler.” Ortaylı’ya göre, gut hastalığı (nikris), Fatih’in zaten yaşamını zorlaştıran bir etkenken, son İtalya seferi öncesi tedavi sürecinde bilinçli müdahaleler olmuş olabilir. “Çizme ayağında 21 sefer yapmış bir komutandı. Bu tipik bir Marshall hastalığıdır. Çok fazla et ve deniz ürünü tüketiyordu” diyen Ortaylı, tedavi sürecinde yapılan uygulamaların da şüpheli olduğunu belirtiyor.

İlber Ortaylı’ya göre, Fatih Sultan Mehmet’in en büyük hatası, tüm dikkati Karadeniz’e vermekti. “Pontus’la uğraşmak yerine İtalya’ya girseydik Rönesans’tan biz de pay alırdık” diyen Ortaylı, bu saplantının Osmanlı'nın kültürel gelişimini yavaşlattığını vurguluyor. Gedik Ahmet Paşa'nın Otranto Seferi’ni başarıyla gerçekleştirdiğini ancak bu seferin devamının gelmediğini belirten Ortaylı, “Biraz geç kalındı, Roma baskı altına alınabilirdi” ifadelerini kullandı.

İlber Ortaylı'nın sözleriyle, Fatih Sultan Mehmet gerçek bir entelektüeldi. Çağatayca, Uygurca, İtalyanca, Yunanca, Arapça, Farsça, Sırpça bilen ve çevresindeki okuryazarları yönlendiren bir hükümdardı. Ortaylı, onun elinde sürekli atlas taşıdığını, sürekli okuduğunu, her kültüre açık olduğunu vurgularken şu cümle dikkat çekiyor: “Fatih, İtalyan Rönesansı’nı okumuş değil; onu aşmış bir hükümdardı.”

Tarih kitaplarında büyük bir olay olarak anlatılan “gemilerin karadan yürütülmesi” meselesine Ortaylı farklı bir bakış açısı getiriyor. “O yok. Bu amatör tarihçilerin efsanesidir” diyen Ortaylı, kaynakların bu olayın abartıldığını hatta sonradan eklendiğini belirtiyor. "Usule göre teslim olmayan kale yağmalanır" diyerek İstanbul’un fethi sonrası yaşananların askeri teamüllerle açıklandığını da sözlerine ekliyor.

Fatih’in ölümünden sonra yaşanan taht kavgalarına da değinen Ortaylı, Cem Sultan’ın Avrupa'da adeta bir nükleer silah gibi kullanıldığını belirtiyor. “Papalar arasında el değiştirdi, Osmanlı’ya baskı unsuru oldu.” Bu iç savaşın Osmanlı'nın İtalya ve Endülüs politikalarını da sekteye uğrattığını söylüyor.