Ukrayna Dışişleri Bakanlığına bağlı bir internet sitesinde (sanctions. nazk.gov.ua), Rusya’da faaliyet yürüten Türk şirketi Şişecam hedef alındı. Sitede yer alan açıklamaya göre Ukrayna Ulusal Yolsuzluğu Önleme Ajansı (NAPC), Rusya'da çok sayıda yatırımı bulunan Türk şirketi Şişecam Grubu'nu "savaşın uluslararası sponsorları" adıyla yayınladığı listeye dahil etti. Ajans, şirketin Rusya ile iş yapmaya devam ettiği ve sektöründe Rusya'nın en büyük ihracatçısı olduğunu belirtti.

 NAPC’nin yaptığı açıklamada, "Şirket, Rusya'daki fabrikalarında 3 bin 414 çalışana iş imkanı sağlayarak istihdam yaratmakta ve terör devleti ekonomisini desteklemektedir. Özellikle Şişecam Topluluğu'nun cam levha, cam ev eşyası ve cam kap üreten iştirakleri, 2022 yılında Rusya Federasyonu'na 11,2 milyon doların üzerinde vergi ödemiştir. Şirket yönetiminin, Rusya'nın Ukrayna'ya karşı yürüttüğü savaşı kınamak için herhangi bir girişimde bulunmadığını da belirtmeliyiz." ifadeleri kullanıldı.

TÜRK BANKALARI DA HEDEF ALINDI

Ukrayna Dışişleri Bakanlığına bağlı aynı sitede daha önce Türk bankaları da hedef alındı. Devlete ait Ziraat Bankasına, İş Bankası yöneticilerine ve Rusya’da faaliyet gösteren Credit Europe Bank’ın sahibi iş insanı Hüsnü Özyeğin’e yaptırım istenmişti. “Dünya hükümetlerini, Rusya'nın Ukrayna'ya karşı savaşına verdikleri destek için bu kişiye yaptırım uygulamaya çağırın.” Mesajıyla yapılan yaptırım çağrısını, Aydınlık tespit ederek 12 Eylül 2022 tarihinde kamuoyuna duyurdu.

Görüştüğümüz, bölgede iş yapan bir Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Konsey Üyesi'nin Ukrayna tarafından Şişecam’ın hedef gösterilmesine yorumu şöyle oldu:

“Açıkçası şaşırdım, savaşı doğrudan desteklemeyen bir üretim tesisi sebebiyle ‘sanction’ gelmesi hiç doğru gelmiyor. Avusturyalı firmalar ve bankalar, Rusya ve Belarus’tan çıkmadı.”

TÜRKİYE HADSİZLİĞE TEPKİ GÖSTERMELİ

Ukrayna’nın, Türk şirketlerini hedef göstermesi ve yaptırım çağrısında bulunmasını  değerlendiren Kalkınma ekonomisti Bartu Soral, Şişecam’a yapılan yaptırım çağrısının uluslararası hukuka dayalı hiçbir yanı olmadığını belirterek şöyle devam etti:

“Bu, ABD’nin piyonu haline gelmiş olan Ukrayna’nın; Türkiye’nin değeri, kamunun varlığı, önemli bir üretim merkezi olan Şişecam’ı, ABD’nin talimatı ya da gözetiminde hedefe koymaktır. Rusya ile Türkiye’nin güçlü ilişkileri vardır. Olmak zorundadır. Rusya ile ilişkilerimiz Kurtuluş Savaşındaki silah ve altın yardımıyla başlar. Daha sonra Türkiye’nin kurduğu fabrikalarda ve sanayileşmesinde önemli bir desteği ve faydası da olmuştur. Yani Türklerle, Rusların iş birliği bizim Kurtuluş Harbimize kadar dayanır. Ukrayna’nın, ABD’nin piyonu olarak Türkiye’nin değerini ve kamu varlığını hedef almasını, Türkiye Cumhuriyeti hükümetinin en üst düzeyde protesto etmesi lazım. Zira buna bir tepki göstermezseniz arkası gelir. Bugün Paşabahçe ile başlayan yarın başka şirketlemizle devam eder. Bu başlı başına hadsizliktir. Uluslararası hukukta yeri yoktur.

HÜKÜMET GEREKLİ ADIMLARI ATAMIYOR

Görev Holding Yönetim Kurulu Başkanı Tugay Şen, şu açıklamayı yaptı:

“Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Avrupa Birliği ülkelerinin Rusya’ya uyguladığı yaptırımlar, Türkiye-Rusya arasındaki ticari ilişkileri geliştirmek bakımından büyük bir fırsat doğurmuştur. Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik özel harekatının başlamasından bu yana da Türkiye-Rusya arasındaki ticaret hacmi ciddi bir artış sergilemiştir. Ancak iki ülkenin hedeflediği seviyeye ulaşmamıştır. Toplam 100 milyar dolarlık dış ticaret hacmi hedefine ulaşılamamasının temel nedenlerinden biri, Türkiye’nin Rusya’ya uygulanan yaptırımlara dahil olmamakla birlikte, Türk hükümetinin Rusya ile ticareti geliştirme adımlarını atmakta çekimser davranması, bazen geri adımları atması olmuştur.”

UKRAYNA HEDEF ALMAYA DEVAM EDECEK

Ukrayna Dışişleri Bakanlığına bağlı söz konusu internet sitesinde daha önce başka Türk firmalarının da listelerde yer aldığını hatırlatan Tugay Şey, “Türkiye’nin seçkin firmalarından Şişecam’ın da hedef alınması şunu gösteriyor: Türkiye, Ukrayna ile Rusya arasındaki ‘denge politikası’ adı altında hayata geçirdiği, aslında kendi içinde dengesizlik taşıyan mevcut politikayı sürdürdükçe, hem Rusya ile olan ticari ilişkilerini hedeflediği seviyeye çıkarması mümkün değil hem de Ukrayna tarafından hedef alınmaya devam edecek.” dedi.

ABD TÜRK TİCARETİNİ BALTALIYOR

Yaşanılan olay Türk hükümetine önemli ders niteliğinde olduğunu belirten Şen, sözlerini şöyle tamamladı:

“Türkiye’nin Rusya ile ekonomik ilişkilerini hedeflenen seviyenin üzerine çıkarması için imkanlar olmakla birlikte bunu hayata geçirmek için gerekli tavırları alması gerekiyor. Rusya ile Türkiye arasındaki ticarette, başta bankacılık olmak üzere birçok alanda sıkıntılar yaşanıyor. Bunun da temel nedeni, ABD Hazine Bakanlığının Türk bankacılığı ve çeşitli Türk kurumları üzerine yaptığı baskılardır. Bu baskılara karşı net bir tutum alınması Rusya ile ticari ilişkilerin çok daha iyi bir seviyeye ulaşmasını sağlayacak. Türkiye’nin yönünü Asya’ya dönen, daha bağımsız ve gelişen bir ekonomi inşa etmesinin zeminini oluşturacaktır.”