Postmodernizmle birlikte dilin ve edebiyatın oyun olarak ele alınması en çok roman türünü etkiledi. David Brooks, Rew York Times’da yazdığı “Romanların Önemli Olduğu Zamanlar” (When Novels Mattered) başlıklı yazısında cesaret ve özgüven eksikliğinden ve toplumsal baskıya dikkat çekti.

Son on yıldır büyük toplumsal çalkantılar yaşanmasına rağmen büyük romanların ortaya çıkmamasını eleştiren Brooks edebiyat dünyasının küçük bir altkültüre dönüştüğünü kaydetti:

“Son on yıldır devasa toplumsal çalkantılar yaşıyoruz. İç dünyalarımız dış olayların şok dalgalarıyla sarsılıyor. Bu psikolojik ve ruhsal fırtınaları yansıtan büyük romanlar okumak isterdim. Ama edebiyat dünyası bazen sanki kenara itilmiş küçük bir altkültür gibi görünüyor.”

Peki Türkiye ’de ve dünyada roman bitiyor mu? Postmodernizm edebiyatı ve romanı nasıl tüketim nesnesi haline getirdi? Prof. Dr. Nurullah Çetin yanıtladı.

DİZİLER VE SOSYAL MEDYA ROMANIN ÖNÜNE GEÇTİ

İlk insandan beri insanların hikâye anlattığını belirten Çetin, romanın işlevini dizilere ve sosyal medya anlatılarına terk ettiğini kaydetti. Çetin, “Hayat devam ettikçe roman bitmez. İlk insan Hazreti Âdem’den bu yana insanlar, hikâyelerini hep birbirlerine anlatarak geldiler. Mitolojiler, destanlar, masallar, halk hikâyeleri, mes-nevîlerdeki hikâyeler… Ve bugün modern dönem anlatısı olan romanla devam eden bir sürecimiz var. Bugüne geldiğimiz noktada romanın önem ve işlevinin gerilere düştüğü bir gerçektir. Bunun başlıca nedeni, roman türünün işlevini büyük ölçüde dizilere ve sosyal medya anlatılarına terk etmesidir.” değerlendirmesini yaptı.

“Roman çaba isteyen bir türdür. Okumak, edebî dile kodlanan dolaylı iletileri yakalamak için kültürel, eğitimsel ve edebî bir altyapı gerekiyor.” diyen Çetin, dizi ve film izlemenin daha kolay ve zahmetsiz olduğunu belirtti. Çetin şu yorumu yaptı:

“Dizi izlemek kolay, rahat, zahmetsiz, ayrıca ses ve görüntü ögeleri ile daha canlı hikâyeler sunuyor. Roman ise çaba isteyen bir türdür. Okumak, edebî dile kodlanan dolaylı iletileri yakalamak için kültürel, eğitimsel ve edebî bir altyapı gerekiyor. Genel kitle dizilere yönelirken, edebî ve kültürel zevki gelişmiş az sayıdaki okuyucu romana devam ediyor. Roman bitmedi ama daha seçkin bir okuyucuyla varlığını koruyor.”

DİL ZEVKİ BOZULDU ROMAN DEĞERSİZLEŞTİ

Postmodernizmin romanı hem öz hem de biçim açısından bozduğunu kaydeden Çetin şöyle devam etti:

“Postmodernizmin roman türüne olan olumsuz etkisine gelince, bu konu sorunuzda doğru bir yaklaşımla vurgulanmış. Evet, postmodernizm romanı soylu konumundan bayağı bir seviyeye indirdi. Bu durum iki boyutlu olarak ortaya çıktı:

“Birincisi, postmodern roman yeni tarihselcilik safsatasıyla tarihin asaletini güncelin sefaletine indirgedi. Sapık güncel ideoloji ve felsefeler, tarihin soylu değerlerini alayla, mizahla itibarsızlaştırıp değersizleştirerek romanı estetik değeri olan yüksek edebiyat katından indirdi.

ABD’NİN İÇİ BOŞ KÜLTÜRÜNÜ YERLEŞTİRMEYE ÇALIŞTILAR

“İkincisi, postmodernizm dil zevkini bozdu. Sokak argosu ve konuşma dili zaafları okuyucuya eğlencelik bir kurgu içinde sunuldu. Ayrıca bizde postmodern romancıların çoğu yerli oryantalisttir. Bunlar Amerika’nın, Avrupa’nın ajanı gibi çalışan, Türk-İslâm düşmanı kara propagandacılardır. Postmodenist romanı kültür emperyalizminin bir aracı olarak piyasaya sürdüler. Amaçları Türk’ün millî ve dinî değerlerini değersizleştirerek kendilerince önce saha temizliği yapmak, sonra da Amerika’nın kokuşmuş, saçma sapan, içi boş kof kültürünü yerleştirmek. Fakat bunlar hiçbir iz bırakmadan geçip gittiler.”

Gerçek Türk romanı yazmanın zamanı olduğunu kaydeden Çetin, millî bir edebiyat anlayışının geliştirilmesi gerektiğini vurguladı. Çetin sözlerini şöyle sonlandırdı:

“Şimdi gerçek Türk romanı yazma vaktidir. Türk milletinin tarihsel kimlik değerlerini, evrensel insanlık medeniyetini ve çağdaş sorunlarını; temiz, edebî derinliği olan bir Türkçeyle, Türk milletinin millî kimliğini güçlendirme, Türk’ün duygu, düşünce ve hayal dünyasını olumlu ve yapıcı bir doğrultuda yeniden inşa niyet ve amacıyla etkili, derinlikli, kalıcı ve çarpıcı roman yazma vaktidir. Genelde edebiyatın, özelde romanın; evrensel planda insanlık değerlerini öne çıkarma işlevinin yanında, millî planda Türk ruhunu, toplumsal, ekonomik, tarihsel, kültürel varlığını ve gelecek tasavvurunu canlı hayat sahneleri şeklinde yansıtma işlevi vardır.”